بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : شنبه 20 آبان 1396      9:26
در گفت و با اقتصاد ایرانی مطرح شد؛

آیا با جایگزین کردن دلار، مشکلات اقتصادی ایران حل خواهد شد؟!

گفتگو از :
سیده فاطمه شعار

اقتصاد ایرانی: مقام معظم رهبری دهم آبان ماه در دیدار رییس جمهور روسیه همکاری برای مقابله مشترک با تحریم های آمریکا بر ضد ایران و روسیه را مفید خواندند و تاکید کردند؛ ما میتوانیم تحریم های آمریکایی ها را با روش هایی از جمله حذف دلار و جایگزین کردن پول ملی در معاملات اقتصادی دو یا چند جانبه بی اثر و آمریکا را منزوی کنیم، تاکید رهبری بر ضرورت کاهش وابستگی به دلار آمریکا پیش از این نیز در ۲۸ شهریور سال جاری بیان شده بود، بطور کلی میزان اثر بخشی تحریم ها علیه ایران به میزان وابستگی اقتصاد کشورمان به معاملات دلاری بستگی دارد، لذا اجرای اقدامات کوتاه مدت و میان مدت برای کاهش اتکا به دلار برای اقتصاد کشورمان ضروری است. به زعم برخی کارشناسان یکی از ابزارهای اولیه در دسترس دولت برای رهایی از سلطه دلار استفاده از پیمانه های پولی و چند جانبه است؛ برای بررسی بیشتر این موضوع گفت و گویی ترتیب داده ایم که در ادامه آن را می خوانید:

اقتصاد ایرانی: چه نیازی است دلار حذف شود و آیا این کار فایده ای هم دارد؟

دکتر بهاء الدین هاشمی مدیر عامل سابق بانک سرمایه و تحلیل گرارشد امور پولی و بانکی پاسخ می دهد؛

در ابتدا به مقدمه ای از تاریخچه دلار اشاره می کنم، ما دو نوع دلار داریم یک دلار به اصلاح آمریکایی که در کشور آمریکا است و فدرال رزرو به شدت آن را مراقبت می کند تا تورم را تحت کنترل نگه دارد و دلاردیگر دلار خارج از آمریکا است. که نوع دلار را به نحوی دیگر مدیریت می کند. بطور مثال مردم آمریکا در کوتاه مدت می توانستند به جای اسکناس هایی که از کشورشان خارج می شود منابع کالا و یا خدماتی را وارد کنند، بدین تریتب امریکا به رفاه و رشد زیادی رسید، همانطور که می دانید امریکا بالاترین صادرات و واردات و بالاترین کسری پرداخت های خارجی را دارد، به همین دلیل است که می تواند به راحتی از هر کشوری کالا وارد کند و به جای اینکه پول بدهد می توانست اوراق منتشر کند و دلار را از محل آن بپردازد.

بدین ترتیب همه ی کشورها عادت کردند با دلار معامله کنند و به همین دلیل قیمت گذاری بسیاری از کالاها منحصر به دلار شد، بطور مثال هیچ وقت بهای هر بشکه نفت یا فلزات گرانبها را با یورو یا واحدی دیگر ارزش گذاری نمی کنند، در نهایت دلار، واحد سنجش بسیاری از مهمترین اقلام و تبدیل به یک پول جهانی شد.

آمریکا از طریق فدرال رزرو جریان دلار را مدیریت می کند و از این روش می تواند هر کشوری را تحریم کند، در واقع دلار از ابزار پولی خارج و تبدیل به یک ابزار سیاسی شده است. در همین راستا بسیاری از کشورها به دنبال راهکاری برای این مهم بودند،کشورهای آسیای جنوب شرقی اولین کشورهایی بودند که اقدام به انحصار شکنی دلار کردند و تصمیم گرفتند مبادلات خود را با ارز دیگری انجام دهند. حدود ۳۵ کشور دارای پیمانه های پولی یک و یا چند جانبه هستند که در حال حاضر ایران نیز با کشورهای ترکیه، روسیه، عراق و افغانستان پیمان دو جانبه پولی دارد که بانک مرکزی دو کشور طرف معامله، این مسئله را مدیریت می کنند. به عنوان مثال ایران حسابی را در بانک مرکزی کشور ترکیه باز و در خواست می کند تا مطالبات را به لیر و به حساب مذکور واریز کنند، به صورت متقابل آنها نیز همین روال را در ایران انجام می دهند. البته این امر در سایه ی عزم و اراده ملی، تعویض ساختار، بهبود فضای کسب و کار، تغییر قانون صادرات، کیفی سازی و تنوع محصولات و ابزار و اصول بازار آزاد و رقابتی باید رعایت شود.

به عقیده من حذف دلار در بهترین شرایط هم عملی نیست. یکی از انگیزه های اتحادیه اروپا مقابله با سیطره دلار بود زیرا دلار، اقتصاد این کشورها را در سایه قرار داده بود. اما موفق نشدند، از طرفی پیمان های پولی بیشتر جنبه کاربری منطقه ای دارند، به عنوان مثال پیمان پولی آسه آن که کشورهای جنوب شرقی آسیا را تحت پوشش دارد، ما نیز در حوزه خودمان در آسیای جنوب غربی می توانیم این پیمان ها را برقرار کنیم. ما باید به سمت پیمان هایی با کشورهایی با منافع مشترک پیش رویم و قوانین کشورهایمان را با یکدیگر تطبیق بدهیم و در این راستا مقررات گمرکی را تسهیل کنیم تا بتوانیم واحد پولی مشترک و با ارزشی را تعریف کنیم. ایمن سازی و مقاوم سازی مبادلات خارجی یکی از اهداف مبادله با ارز دیگری به غیر از دلار است و اگر بتوانیم با یک ارز دیگر معامله بکنیم جذب سرمایه گذاری خارجی آسان تر خواهد بود.

اقتصاد ایرانی: آقای دکتر شما فعال حوزه اقتصادی هستید، لطفا بفرماییدآیا با جایگزین کردن دلار مشکلات ایران حل خواهد شد یا خیر؟

دکتر مسعود دانشمند دبیرکل خانه اقتصاد ایران و فعال اقتصادی پاسخ می دهد؛

بطور قطع مشکلات اقتصادی ایران تنها با جایگزینی دلار حل نمی شود، اما در مسیر دیگری قرار می گیرد. با نوسان نرخ دلار در بازار قیمت کالاها و خدمات تغییر می کند و این تغییرات به سمت افزایش تورم می رود و همین امر موجب تسلیم تولید داخلی در برابر واردات می شود در نهایت بازار ما مملو از کالاهای وارداتی می شود که با از دست دادن تولید، اشتغال نیز کاهش می یابد و در آخر نرخ رشد اقتصاد در روند نزولی قرار می گیرد. در حال حاضر بخش پیمان های دو جانبه در دنیا بسیار مورد توجه قرار گرفته است، قبل از انقلاب تمام روابط و مبادلات اقتصادی ما با کشور چین به ریال بود. زمانی که حجم بدهی دولت آمریکا به نظام بانکی این کشور بالا رفت، شروع به چاپ دلار بی پشتوانه کرد که دود این امر به چشم کشورهای جهان سوم رفت. با این اتفاقات ما باید در مرحله ای خودمان را از این مسئله نجات می دادیم که یکی از راه های نجات، برقراری ثبات در بازار کشورمان بود بدین معنا که تولید و صادراتمان را از نوسانات ارزی بیرونی مستقل کنیم. در بازار و بورس بین المللی قیمت نفت، طلا، نقره فلزات از جمله مس، نیکل و غیره و همچنین قیمت شکر، روغن و گندم به دلار محاسبه می شود، بنابراین دلار را نمی توان از مبادلات حذف کرد، ولی باید سعی کنیم با کشورهایی که روابط بیشتری داریم مبادلات با پول ملی صورت بگیرد و تسویه در پایان سال را بر مبنای دلار انجام دهیم. ما باید در بازارهای جهانی به گونه ای حضور داشته باشیم که بتوانیم تداوم این حضور را بر اساس منافع مشترک تعریف کنیم اگر غیر از این باشد وحتی بخواهیم با دلارهم مبادله کنیم مجبور به خروج از بازار خواهیم شد. زیرا اقتصاد ما بسیار کوچک است و تاثیرگذاری کمی بر اقتصاد جهانی دارد، تمام اقدامات اقتصادی ما با دلار سنجیده می شود لذا زمانی که نرخ دلار تغییر می کند صادرات ما با مشکل مواجه می شود که برای حل این مشکل باید به پیمان های دوجانبه یا چندجانبه روی بیاوریم تا بتوان از این طریق مشکل وارد کنندگان و صادرکنندگان را حل کنیم. اما باید تاکید کنم پیمان های دوجانبه یا چندجانبه ما به معنای حذف دلار نیست. اگر بخواهیم تاثیر نوسان نرخ دلار را بر بازار تولید و صادرات به حداقل ممکن برسانیم باید قیمت کالاها را تثبیت کنیم و این امر به این معنا نیست که قیمت دلار را ثابت کنیم بلکه باید به سراغ پیمان های پولی برویم.

اقتصاد ایرانی: با جایگزین کردن مبادلات پولی دو یا چند جانبه می توانیم مشکلات تحریمی را حل کنیم و دلار را از نظام تجارتی خود بیرون کنیم؟

دکتر کوروش پرویزیان رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی پاسخ می دهد؛

البته می دانید که بحث دلار به دلیل تحریم های آمریکا علیه ایران به طور خودکار از معاملات ما حذف شده است و چندسالی است که در فرآیند عملیاتی بانک های کشور ما نقش کمرنگی دارد، از سویی دیگر روش های عملکردی بانک ها طی سال های اخیر تغییر کرده و استانداردهای جدیدی هم بر بازار پول دنیا حاکم شده است و همین امر موجب بوجود آمدن مسائل جدیدی شده است که بر این اساس ناچاریم و باید به سمت روش های نو و متفاوت حرکت کنیم. کشورهای دیگر هم که مبتلا به این تحریم ها هستند همین رویه را انتخاب کردند مثل کشور قزاقزستان، هند، روسیه، برزیل و ... تشکیل بانک های منطقه ای و جدید در دنیا بیانگر این است که سیستمی که تمام معاملات بر اساس آن و برمبنای دلار بخواهد انجام شود، در حال کنار رفتن است اما امنیت دلار کماکان برقرار و نمی توان آن را نادیده گرفت. در گام اول برای این امر، اتصال سیستم های بانک های مرکزی کشورهای مختلف موضوعی بسیار مهم در کاهش نقش دلار در مبادلات است به این گونه که افراد بتوانند ارز کشور مقصد را به راحتی در آن کشورها دریافت کنند نیازی به انتقال ارز در این حالت نیست. در مورد تسویه مبادلات تجاری که حجم و سقف اعداد بسیار بالا است باید بانک مرکزی کشورها به این امور ورود پیدا کنند و یک ارز پایه را در نظر بگیرند و براساس آن مبادلات را انجام دهند. در بانک توسعه اسلامی واحد پول پذیرفته شده برای مبادلات واحد پول خاصی است که متفاوت از دلار و یورو بوده که ارزش برابری برای آن تعیین می شود . نکته بسیار مهم این است که این عزم در تجار و بازرگانان ما و بانک مرکزی کشورها وجود داشته باشد و حاکمیت سیاسی کشورها این موضوع را تایید و تصویب کند.

اقتصاد ایرانی: آیا تحقق حذف دلار از مبادلات پولی، الزامات خاصی دارد که کشور ما واجد آن الزامات نیست؟

دکتر یحیی آل اسحاق، وزیر اسبق بازرگانی پاسخ می دهد؛

یکی از بزرگترین اقتدارات جهانی آن است که پول مبادلات جهانی با کدام ارز رایج انجام پذیرد و این نوعی اقتدار برای صاحب آن پول محسوب می شود. این سوال بحث روز دنیاست و میتوان گفت به گونه ای در حوزه ی مبادلات بین المللی دعوایی بین دو واحد پول یوآن و دلار ایجاد شده بدین ترتیب که چین تلاش می کند دلار را در سطح مبادلات جهانی به یوآن (واحد پول خودش) تبدیل نماید. امروزه در سطح جهانی، اقتدار سرزمین اقتدار محسوب نمی شود امروزه اقتدار واقعی آن است که هر سرزمینی ذخایر، ثروت و مبادلات خود را براساس اسکناس رسمی کشوری نگه داری و وارد عرصه نماید. که کشور آمریکا در سطح جهانی دارای چنین اقتداری است ، این کشور درآمد عظیمی را در اختیار دارد که با بالا و پایین بردن ارزش دلار این کشور، کل نظامات اقتصادی دنیا را دستخوش تغییر خواهد کرد. در چنین وضعیتی، تمام دنیا از قدرت موجود در دست آمریکا به ستوه آمده لذا کشورهایی نظیر چین در تلاش است تا این سرنوشت را تغییر دهد. از طرفی پیمان های پولی دو جانبه به طور عموم به حجم معاملات دو کشور بستگی دارد بعبارت دیگر در این میان ایجاد بالانس و تعادل اهمیت زیادی دارد بدین ترتیب که نباید هیچ یک از طرفین بیشتر دهنده و کمتر گیرنده باشند.

همچنین علت عدم نتیجه ی قراردادهای دو جانبه ی کشورمان با دو کشور چین و روسیه وجود اختلاف در خرید و فروش است، ما عمدتا نفت خود را به فروش می رسانیم تا در ازای آن پولی دریافت کنیم که بتوان آن را در سطح دنیا به مصرف رساند و این در حالی است که همه ی دنیا ریال را قبول ندارد ضمن اینکه مسائل سیاسی و تحریم ها از علل دیگر این قضیه است به منظور عقد چنین قراردادهایی باید بتوانیم بالانس تجاری ایجاد کنیم که اگر چنین شود توافقات دو جانبه ی چشم گیری منعقد خواهد شد.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir