بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : يکشنبه 25 بهمن 1394      11:14
وزیر سابق بازرگانی در گفت و گو با اقتصاد ایرانی:

قفل اقتصاد، تنها با اقتصاد مقاومتی باز می‌شود

نباید چون می‌خواهیم تعامل کنیم، نفوذ را بپذیریم بلکه اگر ما با هوشیاری عمل کنیم، می‌شود بر اساس منافع ملی با دنیا تعامل کرد، منافع را بالا برد و پیشرفت را فراهم کرد ولی جلوی نفوذ سوء را گرفت
گفتگو از :
سیده فاطمه شعار

اقتصاد ایرانی: تحریم های ظالمانه مالی و اقتصادی چندجانبه مربوط به برنامه هسته ای کشورمان، لغو شد. در طول سالیان تحریم به هر نحوی تلاش کردیم تحریم ها را دور بزنیم و تا حدودی به خواسته های مختلف اقتصادی خود برسیم، البته این مسئله جدای از بالا بردن هزینه مبادلات، پای دلالان و واسطه ها را نیز به تجارت خارجی ایران باز کرد که به رانت و فساد گسترده ای انجامید. به گفته یحیی آل اسحاق، وزیر سابق بازرگانی، با واردات از مسیر غیررسمی حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد به هزینه ها افزوده می شد، ضمن اینکه ممکن بود کیفیت کالا هم افت کند. با تحریم سوئیفت، صرافی هایی که در امارات بودند به عنوان یکی از پایگاه های نقل وانتقال غیررسمی پول ایران عمل می کردند و در این فرایند، چیزی حدود پنج تا ۱۰ درصد از پول انتقالی، به عنوان درآمد و کارمزد این نقل وانتقال ها به جیب دلالان و واسطه های اماراتی می رفت که حالا، با لغو تحریم های بانکی، دیگر این سود نخواهد بود و از این بابت ضرر می کنند. برای بررسی فرصت های پساتحریم با دکتر یحیی آل اسحاق فعال اقتصادی و وزیر سابق بازرگانی به گفت وگویی پرداخته ایم که در ادامه آن را می خوانید:

  • اقتصاد ایرانی: اجرای برجام و لغو تحریم ها تصویب شد، برداشتن تحریم های ظالمانه علیه ایران چه تأثیری بر شاخص های اصلی اقتصاد کشور دارد؟

به طور حتم تحریم های ظالمانه علیه ایران، در شاخص های اصلی اقتصاد کشور نقش داشته، و محدودیت هایی را در حوزه بانکی، پتروشیمی، تعاملات بین المللی، نفت، تأمین قطعات، تولید، مواد اولیه و بسیاری دیگر وارد کرده است اما در اظهارنظرها پیرامون اینکه این اثرگذاری چقدر بوده است، شاهد افراط و تفریط هستیم. برخی می گفتند هیچ اثری ندارد و تحریم ها کاغذ پاره ای بیش نیست که کاملاً حرف نادرستی بود. برخی هم فکر می کنند کل زندگی ما به این برجام و لغو تحریم وصل شده که این هم افراطی است. واقعیت این است که لغو تحریم ها چیزی حدود ۳۰ درصد بر اقتصاد کشور اثر دارد، یعنی ۷۰ درصد از قسمت مهم مسائل اقتصادی، به تدابیر، سیاست ها و برنامه های داخلی کشور مربوط می شود.

صادرات و واردات ما بخش اصلی تأثیرپذیر از تحریم ها بودند، ما محدودیت هایی در واردات مواد اولیه، قطعات یدکی، دستیابی به دانش فنی و تأمین کالاهای واسطه ای دست اول داشتیم. وضعیت در دوران تحریم به گونه ای بود که ما مجبور بودیم هرچه در این حوزه ها لازم داشتیم، به دلیل عدم دسترسی به فروشنده دست اول، از واسطه های دست چندم بگیریم. علاوه بر این مجبور شدیم برای برخی از تکنولوژی ها جایگزین پیدا کنیم. مثلاً یک تکنولوژی آلمانی را مجبور بودیم با نوع چینی آن جایگزین کنیم. متأسفانه نوع رفتار تحریم گران حتی در حوزه های پزشکی و دارویی، که علی القاعده نباید تحریم می شد، به گونه ای بود به ناچار از کوره راه ها و از طریق واسطه ها تهیه کنیم. و این موارد شامل هزینه های بسیاری برای تاجرین یا واردکنندگان در بخش های مختلف می شد، وقتی می خواستیم واردات را از مسیر غیررسمی انجام دهیم حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد به هزینه ها افزوده می کرد ضمن اینکه ممکن بود کیفیت کالا هم پایین تر باشد و دچار آفت و مشکلات متفاوت شود که حالا با رفع تحریم ها می توانیم از طریق مجاری قانونی اقدام به تجارت با جهانیان کنیم.

در دوران تحریم دلالان و فرصت طلبان زیادی از آب گل آلود ماهی گرفتند، اما با لغو این تحریم ها و شفاف سازی بهتر مبادلات تجاری، تجار و سرمایه داران فعال اقتصادی فرصت بهتری برای تجارت دارند البته سلامت در روابط اقتصادی به نوع روابط ما با نظام های رسمی نیز بستگی دارد. اگر ما رسمی کارکنیم و پایبند اصول قانونمند باشیم، امثال ب. ز کمتر فرصت سوءاستفاده کمتری پیدا می کنند. در محیط نظام مند و قانونی، فعالان اقتصادی رده بالا تا تاجر کوچکی که مثلاً پارچه وارد می کند، مهلت خطا پیدا نخواهد کرد.

  • اقتصاد ایرانی: با توجه به اهمیت کیفیت کالاهای وارداتی به کشور، اگر بازهم به رغبت واردکننده باشد که در شرایط لغو تحریم ها نیز کالاهای بی کیفیت وارد کند، تکلیف چیست؟

بله امکان دارد، اما تولیدکنندگان، مردم و عموم مصرف کنندگان باید حواسشان جمع باشد. درعین حال سیاست گذاران، استاندارد، گمرک، مرکز توسعه صادرات و دیگر مراجع هم باید مراقبت های جدی داشته باشند تا گرفتار اجناس دست چندم کشورهای مختلف نشویم. زمانی تحریم ها بهانه خوبی برای گران فروشی اجناس بنجل بود، مردم باید این را در فکر خودشان بگنجانند که حقشان است از کالای خوب و باکیفیت استفاده کنند، هر چیزی خریدار نداشته باشد، به بازار هم وارد نمی شود.

در دوره پساتحریم نباید اجازه دهیم ساختار اقتصادی کشور وابسته شود، همه همکاری ها و مناسبات باید در جهت حفظ منافع نظام و پیشرفت و توسعه کشور باشد. همه تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی باید به فکر سرمایه گذاری مشترک و همچنین واردات فناوری و شریک شدن در دانش و فناوری خارجی ها باشند و قرار نیست همکاری های اقتصادی به معنی بستری برای نفوذ اقتصادی دشمنان و وابسته کردن اقتصاد کشور و همچنین تقویت گروه های مخالف نظام باشد. یکی از مهم ترین بحث های امروزه در اقتصاد ایران پایبندی به اصول اقتصاد مقاومتی است، در این صورت می توانیم از مزیت های ملی و منطقه ای خود در فضای برد - برد استفاده کنیم در این شرایط بازار 300 میلیون نفری ایران کشورهای همسایه فرصت خوبی است که می توانیم در جهت تقویت منافع خود استفاده کنیم. سرمایه گذاران و تولیدکنندگان خارجی به بازار ایران توجه ویژه ای دارند چون بازاری با ظرفیت 80 میلیون نفر در داخل و بازار منطقه ای 400 میلیون نفری در انتظار توسعه و سرمایه گذاری است. اقتصاد ایران در حوزه های مختلف اقتصادی از انرژی، پتروشیمی، نفت، گاز تا نیروگاه و کالاهای مختلف، صنایع کوچک، متوسط و بزرگ ظرفیت خوبی برای جذب سرمایه گذاری دارد و در برنامه ششم توسعه قرار است حدود 700 یا 800 میلیارد دلار سرمایه گذاری شود، همچنین بازار 400 میلیون نفری همسایگان ایران در انتظار سرمایه گذاری است. که این فرصت ها باید از سوی مسئولین و فعالان اقتصادی ما موردتوجه و برنامه ریزی قرار گیرد.

مزیت ها و فرصت های ایران مطلوب اروپاست، زیرا جمهوری اسلامی ایران از ظرفیت های توسعه ای و سرمایه گذاری قابل توجهی برخوردار است و بر اساس اسناد جهانی و منطقه ای ازلحاظ نیروی انسانی تحصیل کرده در منطقه رتبه اول راداریم. البته یادمان باشد جمع بندی مذاکرات هسته ای به این معنی نیست که دشمنان نظام جمهوری اسلامی ایران توبه کرده اند و حالا به طور کامل آماده همکاری اقتصادی وصنعتی با ایران هستند بلکه باید هوشیار باشیم ونباید دشمنان فرصت پیدا کنند تهدیدهای خود را از بستر اقتصادی اجرایی کنند. همان طور که تأکید کردم اجرای برجام تنها 30 درصد مشکلات را حل می کند و قفل اقتصاد تنها با اقتصاد مقاومتی باز می شود.

لازم به ذکر است وضعیت کنونی اقتصاد که رکود توأم با آزادسازی قیمت ها را تجربه می کند بدون توجه به شرایط و عدم وجود رقابت آسیب های جدی را به اقتصاد خواهد زد. به عقیده من هنوز محیای آزادسازی قیمت ها نشده ایم، برای آزادسازی قیمت هایی مانند لبنیات و قیمت بلیت هواپیما و قطار باید مدیریتی برنامه ریزی شده و همه جانبه انجام شود. به عبارت بهتر اجرای اقتصاد مقاومتی تنها راه نجات اقتصاد کشور است. در این شرایط باید اقتصاد ایران طبق مدلی حرکت کند که متناسب با شرایط ایران باشد و در این شرایط نسخه اقتصاد مقاومتی بهترین نسخه برای اقتصاد است. حل مشکلات اقتصادی ما با برجام امکان پذیر نیست و کلید حل مشکلات اقتصاد عمل به اقتصاد مقاومتی است و در این راستا چگونگی اجرای اقتصاد مقاومتی موضوع مهمی است که باید با همفکری اقتصاددانان صورت گیرد.

  • اقتصاد ایرانی: چطور می توان با دنیا در ارتباط بود اما از نفوذ آنان جلوگیری کرد؟

قصد کشورهای غربی دیکته کردن سیاست های خود با تحریم، به ایران دیکته بود اما با مقاومت ما این طور نشود، حالا این موضوع را ممکن است بخواهند از راه تعامل حل کرده و همان طرح و نقشه تحریم را با تعامل اجرایی کنند. این خطرناک و به دوراز انصاف است، نباید چون می خواهیم تعامل کنیم، نفوذ را بپذیریم بلکه اگر ما با هوشیاری عمل کنیم، می شود بر اساس منافع ملی با دنیا تعامل کرد، منافع را بالا برد و پیشرفت را فراهم کرد ولی جلوی نفوذ سوء را گرفت و این توجه و درایت ما را می خواهد. اتاق های بازرگانی اگرچه نقش کلیدی در نحوه اتصال طرفین، هوشیاری و انتخاب شریک، انتخاب گزینه و نوع تعاملات دارند اما باید این را هم بدانند که طرف غربی به این نتیجه رسیده که باید از طریق اتاق های بازرگانی وارد تعامل با ایران شود، چراکه از این طریق می توانند زودتر به اهداف خود برسند، لذا یکی از نهادهایی که باید خیلی حواس خود را جمع کند تا این دو وظیفه مقابل را به سرانجام برساند، اتاق های بازرگانی هستند که از یک سو باید زمینه تعامل را فراهم کنند و از سوی دیگر جلوی نفوذ سوء را هم بگیرند، این کار بسیار ظریفی است و مسئولیت بالایی را متوجه اتاق های بازرگانی می کند. موضوع نفوذ به قدری از اهمیت بالایی برخوردار است که مقام معظم رهبری نیز تأکیدات بسیاری بر آن داشتند، نفوذ یک نقطه انتزاعی است و به یک مورد خلاصه نمی شود بلکه یک جریان سیال است که بر اساس برنامه پیش می رود و به نوعی، دنباله همان جنگ اقتصادی و برخورد با ایران است. زمانی بهانه دشمن، هسته ای بود و زمانی دیگر بر مسائل امنیتی و یک زمان هم بر مسائل اقتصادی متمرکز بود، بر این اساس اگر هدف طراحان این باشد که مجموعه نظام جمهوری اسلامی ایران را در جهت خود هدایت کنند، یک جریان نفوذی را لازم دارند که در تمام حوزه های فکری، سیاست گذاری، مشارکت، فناوری، تکنولوژی و انتخاب شریک و حضور در بازارها به صورت جریانی واردشده و با یک هدف مشخص، نفوذ و فعالیت اقتصادی است.

  • اقتصاد ایرانی: با توجه به ارائه برنامه ششم توسعه از سوی دولت موارد مهمی که بادی در این برنامه لحاظ شود را چگونه ارزیابی می کنید؟

همان گونه که تأکید کردم دولت باید عمل به اقتصاد مقاومتی را طبق فرموده رهبری در رأس امور خود و البته برنامه ششم توسعه قرار دهد، در این راستا توجه به تولیدات داخلی و حل مشکل رکود باید موردتوجه قرار گیرد که از الزامات آن حل مشکلات بانکی تولیدکنندگان است. دولت باید به نظام بانکی توجه جدی کند چراکه اگر به دنبال اجرای اقتصاد مقاومتی باشیم باید نظام بانکی نیز متناسب با اقتصاد مقاومتی به روز باشد. پس از آن، توجه به صنایع کوچک و متوسط از دیگر اولویت های این مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد، ضمن آنکه دولت بیش از 2 هزار و 500 میلیارد تومان هزینه کرد که به شرکت های خودروسازی کمک نماید در حالی که با اختصاص این مبلغ به صنایع کوچک و متوسط می توانست تولید و اشتغال را افزایش دهد. واقعیت این است که امروز اقتصاد ایران با توجه به تغییرات مهمی که در تبادلات تجاری خود با جهان پیدا کرده باید با مدیریتی صحیح امور را اداره کند.

در بحث مدیریت واردات لازم است بگویم، تعرفه یک تیغ دو لبه است که اگر به درستی تنظیم و مدیریت نشود بالا رفتن آن منجر به رونق قاچاق و کاهش غیرمتعارف آن منجر به زمین خوردن تولید می شود. بر همین اساس مهم تر از تغییر تعرفه تغییر نگرش ما به واردات است در نگاه جدید باید واردات برای تولید و در جهت صادرات باشد. به عبارت دیگر همان طور که مقام معظم رهبری فرمودند باید درون زای برون نگر باشیم اگر چنین رویکردی را در واردات داشته باشیم دیگر نیازی به سخت گیری در زمینه تعرفه نیست.

در پایان می توان گفت که کلیت ساختارهای اقتصادی ایران در دوران پساتحریم با یک تغییر نامحسوس مواجه خواهد بود که نیازمند اندیشه های جدید و متناسب با آینده است. مختصات فکری مدیریت دوران تحریم با دوران پساتحریم بسیار متفاوت است. اگر دوران تحریم، دوران ریاضت و صرفه جویی بود، دوران پساتحریم، دوران درست هزینه کردن و درست فکرکردن است. هرگونه اقدام شتاب زده در دوران پساتحریم سبب پیامدهای منفی خواهد شد که ممکن است به راحتی قابل حل کردن نباشد. بدون شک هرگونه برخورد دفعی و مقطعی با دوران پساتحریم اشتباه است. این دوران بیش از آنکه به برخوردهای دفعی نیاز داشته باشد به برنامه ریزی بلندمدت نیازمند است تا سرمایه های بلوکه شده ایران به خوبی در زیرساخت های مختلف اقتصادی کشور جریان یابد.

 


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

کلمات کلیدی : دوران پساتحریم
نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir