بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : چهارشنبه 14 بهمن 1394      14:40
نایب رئیس اتاق ایران و چین در گفت و گو با اقتصاد ایرانی؛

بازار در انتظار ثبات نرخ ارز

گفتگو از :
سیده فاطمه شعار

اقتصاد ایرانی: مشکلات و بحران های اقتصادی ناشی از اتخاذ سیستم های چند نرخی ارز، موجب شده که برخی کشورها به سمت کاهش تعدد نرخ های ارز و نیز به سمت ارز تک نرخی حرکت کنند، بررسی این که کدام سیستم نرخ ارز متناسب با ساختار اقتصادی کشور است همواره از مورد بحث اقتصاددانان بوده است. سیستم چند نرخی ارز پدیده ای نیست که منحصر به اقتصاد ایران باشد. در بسیاری از کشورهای مختلف جهان، پدیدار شدن بازارهای موازی ارز و استفاده از نظام دوگانه و یا چندگانه ی نرخ ارز، به عنوان یک استراتژی برای مقابله با بحران تراز پرداخت ها و یا اجرای سیاست های حمایتی مورد استفاده قرار می گیرد. در این میان مسئله ای که بیش از هر چیز باعث نگرانی بازرگانان و حتی مردم عادی شده نوسانات نرخ ارز است. برای بررسی وضعیت چند نرخی بودن ارز و اثرات آن در انجام مبادلات اقتصادی با مجید رضا حریری نائب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین به گفت و گو پرداخته ایم که در ادامه آن را می خوانید:

اقتصاد ایرانی: لطفا ضمن اشاره به اثرات چند نرخی بودن ارز بفرمایید اکنون ارز چند نرخ دارد و به چه صورت است؟

پدید آوردن ارز چند نرخی غالباً ناشی از وجود ضعف و مشکلات فراوان در ساختار اقتصادی و تراز پرداخت های خارجی است. بازارهای ارز موازی در کشورهای در حال توسعه معمولاً به علت کنترل معاملات ارزی و معاملات مربوط به حساب سرمایه به وجود می آید. تجربیات نشان می دهد که سیستم چند نرخی ارز در بیشتر کشورهایی که مورد استفاده قرار گرفته، به اهداف در نظر گرفته شده نرسیده اند؛ به ویژه نتوانسته است مانع از تخصیص غیربهینه ی منابع و فعالیت های سوداگرانه و تأثیرات سوء آن بر ذخایر ارزی شود. اعمال محدودیت های ارزی و تجاری، برای ثابت نگه داشتن نرخ ارز و کنترل ذخایر ارزی، منجر به ایجاد نهادهایی (معمولاً غیرقانونی) می شود که محدودیت بر معاملات ارزی را ایجاد و در نتیجه هدف اولیه ی این سیاست را بی اثر یا کم اثر می کند. همچنین وجود تفاوت بین نرخ های ارز برای مصارف گوناگون، منجر به ایجاد انگیزه ی قاچاق کالا و یا تقلب در نشان دادن مقدار واقعی صادرات و واردات کالاها و خدمات می شود.

اما شرایطی که اکنون بر فعالیت های اقتصادی حاکم است وجود ۳ نرخ در فضای تجاری کشور است، نرخی که بانک مرکزی می دهد، نرخی که صرافی های بانک مرکزی می دهند و نرخی که در بازار آزاد تعیین می کند، اما به عقیده من چیزی که امروز برای فعال اقتصادی اهمیت دارد بهای ارز نیست بلکه ثبات نرخ ارز است، یعنی هر نرخی اگر با ثبات باشد فعال اقتصادی در برنامه بلند مدت می تواند به اهداف تجاری خود دست یابد، قطعا باید به سمتی برویم که یک نرخ ارز داشته باشیم امروز کسانی که ارز را از بازار یا از بانک مرکزی تهیه می کنند تفاوت ۲۰ تا ۲۲ درصدی را در فعالیت های اقتصادی و قیمت تمام شده کالای خود ملاحظه می کنند، که این خیلی ناعادلانه است و می تواند یک محیط نامناسب برای رانت خواری و تخلف هم از جانب گیرنده و هم از جانب دهنده ایجاد کند، همچنین اینکه فضای اقتصادی کشور را منتظر لغو تحریم ها و یا مساله برجام می کنیم و بهانه تک نرخی شدن ارز قرار می دهیم، توجیه اقتصادی ندارد زیرا برای رسیدن به رونق صادرات نیاز به رونق اولیه در تولید داریم. که این هم در فضای عدم ثبات و تعادل در نرخ ارز به سختی و مشکل دچار می شود. هر روزی که ما از نرخ ارز یکسان فاصله داشته باشیم به فساد اقتصادی بیشتر دامن می زنیم.

اقتصاد ایرانی: پیشنهاد شما برای رهایی از فضای چند نرخی ارز و رسیدن به تک نرخی شدن چیست؟

 از نیمه دوم سال ۹۰ تا نیمه دوم سال ۹۲ موضوع نرخ ارز مرجع بسته شد، بنابر اعلام بانک مرکزی حدود ۲۴ میلیارد دلار ارز ۱۲۲۶ تومانی و تقریبا به همین مقدار هم ارز ۲۴۰۰ تومانی  تخصیص داده شد، متوسط قیمت ارز در همان ایام چیزی حدود ۳۶۰۰ تومان بود در نتیجه شما فکر کنید که یک رقمی مثل ۶۰ هزار میلیارد تومان ما به التفاوت نرخ ارزی بود که به یک عده ای دادند و کالا وارد کشور شد، این اقدام منجر به چند اتفاق شد؛ یکی اینکه بسیاری ارز گرفتند اما کالایی وارد نکردند خیلی ها کالا وارد کردند اما نه آنچیزی را که بخاطرش ارز گرفته بودند، یک عده ای هم که وارد کردند اما تقریبا قریب به اتفاق هر سه این گروه ها اجناس خود را به قیمت بازار آزاد توزیع کردند این در حالی است که ورود مواد اولیه و کالای ساخته شده تقاضای کاذبی را برای بازار واردات به وجود آورد، مواردی که شاید تقاضایی نداشت و مورد نیاز نبود وارد شد یادمان است در یک مقطعی کالاهای اساسی مثل برنج دو برابر انچه که همیشه واردات انجام می شد صورت گرفت، چه میزان تناقض هایی که اتفاق افتاد و بازار را دچار چند قیمتی، فساد و رانت کرد اگر فرض را بر کنترل بازار بگذاریم نقض فرض شده اما اگر فرض کنیم قرار بوده به یک عده ای رانت برسد اتفاقا به خواسته و فرض خود رسیدند،

از ابتدای دولت یازدهم باتوجه به مدارک موجود در لیست وزارت صنعت بنده نیز از مسئولین مربوطه خواهش کردم، باتوجه به اینکه رسیدن به این نکته اصلا کار سختی نیست، برای روشن شدن این حساب ها، دریافت ها و پرداخت ها باید بررسی صورت گیرد از آنجاییکه برای دریافت ارز، می بایستی ثبت سفارش انجام می شد، سپس وزارت صنعت معدن تجارت درخواست کننده را به بانک مرکزی جهت دریافت حواله معرفی می کرد این روند یک سیستم یکپارچه داشت و توسط گمرک نیز کنترل می شد، به عبارت بهتر نام تمام کسانی که در مدت این دو سال ارز دریافت کردند در لیست وزارت صنعت و بانک مرکزی موجود است، اکنون باید تیمی با ملاحظه این لیست ها روشن کنند که پولها کجا رفته و چه مقدار ارز با چه نرخی به چه کسانی داده شد چه کالاهایی وارد و به چه قیمتی فروخته شده بعد از رسیدن به جواب همه ی این سوالات به طبقه نوکسیه ای که در مملکت ایجاد شد، می رسیم و این فضای تجمل ناشی از نوکیسگی که از سالهای ۸۸-۸۹ شروع شد و در سال ۹۰ به اوج خود رسید را سامان می دهیم.

اقتصاد ایرانی: بانک مرکزی باید چکار کند که به تک نرخی شدن برسیم؟

به عقیده من این مهم تنها در اختیار بانک مرکزی نیست، زیرا این سازمان از استقلال برخوردار نمی باشد و به طور کامل تحت انقیاد دولت است، هیچ وقت ندیدیم بانک مرکزی ما مانند یک بانک مونیتورینگ در تمام دنیا عمل کند و همیشه بخشی از زائده ی سیاست های اقتصادی دولت بوده است. پس از بانک مرکزی این توقع را نداریم، ما از دولت توقع داریم، که دست و پای خود را از اقتصاد بیرون بکشد تمام هم و غم دولت باید در شفاف سازی اقتصاد باشد و با کوچک سازی خود فضای رقابت را بخش خصوصی فراهم آورد، کل اتفاقات در مملکت زیر میزها روی می دهد، بقیه آن چیزی که بیرون می بینید، نمود آن تصمیم گیری های غیر شفاف است، اگر اقتصاد شفاف باشد هیچ کسی جرات تخلف نمی کند زیرا شما نمی توانید در اتاق شیشه ای کار خلاف کنید، چرا با وجود این همه قانون و مقررات چنین فساد گسترده ای در کشور داریم؟ چرا رتبه ما در فساد اداری مالی در دنیا بین ۱۴۷ کشور ۱۲۷ است؟ دلیل همه این اتفاقات عدم شفافیت در اقتصاد و نبود فضای رقابتی و آزاد است که نمی توان به راحتی به ثبات در نرخ ارز رسید. سیاست تک نرخی شدن یا نشدن ارز یک ابزار اقتصادی است و چون دولت ها بازیگر اصلی بازار ارز هستند بصورت مستقیم و غیرمستقیم در این بازار دخالت دارند.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
هرویک یاری جانیان
پنجشنبه 15 بهمن 1394      3:29

متشکرم مطالب دقیق و کارامدی بود
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir